1- İzleyici Ölçümü nedir ?
İzleyici Ölçümünün İngilizce karşılığı Audience Measurement olup, izlenme oranı, izlenme payı ve benzer verilerin sağlanması amacıyla yapılan ölçümlerin tümüdür. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
2- İzlenme Oranı, İzlenme Payı nedir ?
İzleyici Oranı (reyting) ortalama izlenme oranıdır. Bir program diliminde veya zaman diliminde her dakikaya düşen ortalama izleyici yüzdesini gösterir. İzlenme Payı, bir kanalın belli bir zaman diliminde toplam izleyiciden almış olduğu payı gösterir. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
3- Türkiye’deki televizyonlar için izlenme oranları (reyting) ölçümleri nasıl yapılmaktadır?
Türkiye'de reyting ölçümü, Avrupa'da bir çok ülkede bu türden veriler üreten AGB Nielsen tarafından 1989 yılından bu yana gerçekleştirilmektedir.
1 Ocak 2005 tarihinden itibaren izleme ölçümleri, 21 il merkezinde ve bu il merkezlerinin 20.000 nüfus üstü kent-ilçelerinde 2201 hanede yapılmaktadır. Firmadan alınan bilgilerde söz konusu hane sayısının bu bölgelerdeki 5 yaş üzeri 38.935.633 kişiyi temsil ettiği belirtilmektedir. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
4- Türkiye’deki radyolar için dinlenme (reyting) ölçümleri nasıl yapılmaktadır?
Türkiye'de radyolar için yapılan reyting ölçümü, dünyada İngiltere dahil bir çok ülkede uygulandığı gibi “günlük yöntemi” ile yapılmaktadır. Bu yöntemde bireyler bir hafta boyunca beş dakika ve üzerindeki tüm radyo dinlemelerini bir günlüğe kaydetmekte ve dinlediği radyo istasyonlarını, nerede (ev, araba vb.) ve ne şekilde (radyodan, internetten, cep telefonundan vb.) dinlediğini detaylı olarak belirtmektedir. Çalışma 24 İlde, 12 yaş ve üzeri kent ve yarı kent nüfusunu temsil edecek şekilde seçilmiş 14.500 bireyle yürütülmektedir. Ölçüm sonuçları her üç ayda bir sadece sistemde olan radyoların erişimleri görülecek şekilde yayınlanır ve abone radyo kuruluşlarına ve radyo/medya ajanslarına raporlanır. 2008 3.çeyrek dönemi itibarıyla sistemde 29 ulusal, 24 bölgesel, 71 yerel olmak üzere toplam 124 radyo ve 16 radyo/medya ajansı bulunmaktadır.
Radyo dinleme oranı ölçümleri Türkiye’de ölçümlenmeye başlandığı 2003 yılından beri Ipsos KMG şirketince yürütülmektedir. Ortadoğu İşletme Bölümü çalışmayı denek temini, saha, üretim ve raporlama aşamaları da dahil olmak üzere her aşamada ve her dönem denetlemektedir.
5- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun izlenme veya dinlenme ölçümleri ile ilgili yapmış olduğu çalışmalar nelerdir?
4756 sayılı Yasa ile değişik 3984 sayılı Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun konuyla ilgili (d) ve (e) bentleri hakkında Anayasa Mahkemesi tarafından yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir. Aynı maddenin izleyici ölçümlerinin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından yapılmasına ilişkin (f) bendi iptal edilmemiş, ancak bu bendin uygulamasına yönelik bendlerin iptali nedeniyle izleyici ölçümleri çalışmalarına başlanamamıştır. Gerekçeli kararın Resmi Gazetede yayımlanmaması nedeniyle Radyo ve Televizyon Üst Kurulu olarak, izleyici ölçümleri konusunda hazırlık çalışmalarına devam edilmekte olup konuya ait kurum bilgi birikimine ulaşmıştır.
(Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
6- İzlenme veya dinlenme ölçümlerinde kullanılan teknoloji nedir? Dünyadaki uygulamaları nelerdir?
İzlenme oranlarının ölçümleri, genel olarak ülkemizde de uygulanan peoplemeter teknolojisiyle yapılmaktadır. Radyo dinlenme ölçümleri ise, genel olarak dönemsel (haftalık, aylık ya da yıllık) anket yöntemiyle yapılmaktadır. Dinlenme ölçümlerinin, elektronik olarak yapılmasına yönelik çalışmalar bazı ülkelerde denenmekte ancak maliyeti nedeniyle tercih edilmemektedir.
İdari organizasyon olarak ise, TV/ radyo yayıncıların kendi içlerinde sağladıkları bir mutabakat çerçevesinde, reklam şirketleri ve reklam veren firmaların temsilcileriyle de bir araya gelerek oluşturdukları JIC (Joint Industry Committee)-(Ortak Endüstri Komitesi)’ler ölçüm hizmeti sunan firmalarla anlaşma sağlamaktadır. Kamu kuruluşlarının sistemdeki yeri ise iki ana gruba ayrılmaktadır :
a) Radyo ve TV yayınlarını düzenleyen/denetleyen kamu kuruluşlarının, sistemin işleyiş kurallarını belirledikleri ya da ölçüm sonuçlarını satın aldıkları ülkelerden bazıları:
İngiltere, Romanya, Malta, Slovenya, Makedonya, İsviçre, Letonya.
b) Radyo ve TV yayınlarını düzenleyen/denetleyen kamu kuruluşlarının, izlenme oranları tespitine yönelik çalışmaların içinde bulunmadığı ülkelerden bazıları:
İsveç, Norveç, İspanya, Finlandiya, Almanya.
(Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
7- Radyo ve televizyon yayınlarına ait şikayetler Üst Kurula nasıl ulaştırılır?
Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna yayın şikayetleri iki ayrı ortam üzerinden ulaşmaktadır.
· ALO RTÜK 178 telefon hattı, ( Yeni sistem tesis edilinceye kadar)
Telefon hattından Türkiye’nin her yerinden, 178 telefon hattına GSM veya normal hatlı telefonlarından sadece 178’i çevirerek ulaşmak mümkündür.
RTÜK Internet Sitesinin ana sayfasındaki, RTÜK elektronik posta adresi ile mesaj gönderilebilir veya aynı sayfadaki ‘Şikayet Formu’ bölümüne girilerek şikayetler bildirilebilir. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
8- ALO RTÜK Şikayet Hattı nedir?
ALO RTÜK 178 Telefonla Şikayet Hattı 16 Ocak 1998 tarihinde hizmete girmiştir. Türkiye’nin her yerinden vatandaşlarımız telefonda 178’i tuşlayarak hatta ulaşabilmektedir. Bilgisayarlı kayıt sistemiyle çalışan hat, 24 saat devrededir. Hatta yapılan başvurular günlük olarak İzleme ve Değerlendirme Dairesi Uzmanları tarafından rapor halinde getirilmekte, daha sonra şikayetler değerlendirilmektedir. Mesajlar günlük olarak değerlendirildiği gibi ayrıca yıllık olarak da değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Uzmanları tarafından yapılan
yıllık değerlendirmeler, şikayet sayısına, türüne göre tasnif edildikten sonra sosyolojik olarak incelenmekte, istatistiksel açıdan değerlendirilmekte belli aralıklarla yapılan değerlendirmeler RTÜK WEB sitesinde yayınlanmakta, her yıl sonunda da kitap haline getirilerek kamuoyunun dikkatine sunulmaktadır.
Ayrıca, ALO RTÜK hattına gelen şikayetler yıllık olarak tasnif edildikten sonra ilgili kuruluşlara da gönderilmekte ve yayıncıların istifadesine sunulmaktadır.
Alo RTÜK 178 telefon şikayet hattının tesis edilmesi radyo ve televizyon yayınlarının denetlenmesinde önemli rol oynamıştır. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)
9- Kamuoyundan gelen şikayetlere ilişkin değerlendirmelere nasıl ulaşılabilir?
Kamuoyundan Üst Kurula gelen şikayetler belli periyotlarda istatistiksel tablolara dönüştürülmekte ve RTÜK Internet sitesinin ‘Kamuoyu Şikayetleri’ adı altındaki sayfalarında yayınlanmaktadır. Ayrıca her yıla ilişkin değerlendirmeler, kitap haline getirilmektedir. (Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı)